Dünən Tbilisidə Gürcüstanın və Ermənistanı baş
nazirləri İrakli Qaribaşvili ilə Nikol Paşinyan arasında görüş
olub, danışıqlar aparılıb, anlaşmalar və müqavilələr
imzalanıb.
İmzalanmış sənədlər arasında “Gürcüstan və Ermənistan arasında
strateji tərəfdaşlıq haqqında” anlaşma da var.
İrəvanın Tbilisi ilə münasibətləri intensivləşdirmək cəhdləri
çərçivəsində gözlənilən olay kimi dəyərdirilməsi gərəkən bu görüşdə
müəyyən maraq doğura biləcək bəyanatlar da səslənib.
Danışıqlardan sonra keçirilmiş birgə mətbuat konfransında Nikol
Paşinyan bəyan edib ki, Azərbaycandan Avropaya elektroenerjini nəql
edəcək, Qara dənizin təkindən keçəcək kabel xəttinin inşasında
Ermənistan da maraqlıdır.
“Bölgəmiz Cənub və Şimal, Qərb və Şərq arasında çox mühüm yol
ola bilər. Bütün bu layihələrdə inklüzivlik, yəni bölgənin bütün
dövlətlərinə iqtisadi layihələrdə iştirak imkanının yaradılması çox
vacibdir. Qara dənizin təki ilə çəkiləcək və Ermənistanın da böyük
maraq göstərdiyi elektrik kabeli layihəsi bu baxımdan yaxşı misal
ola bilər”, – N.Paşinyan söyləyib.
Daha sonra o, Azərbaycanla Ermənistan arasındakı sülh sazişi ilə
bağlı danışıqlardan bəhs edib.
N.Paşinyan fevralın 7-də Azərbaycanda keçiriləcək növbədənkənar
prezident seçkilərindən sonra danışıqların daha effektiv olacağına
ümid etdiyini vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, “maksimalist və aqressiv ritorika
nizamlanma prosesinə xeyir vermir”.
“Güman edirəm ki, Azərbaycandakı prezident seçkilərindən sonra
danışıqlar prosesi sülh sazişinin başa çatdırılması istiqamətində
artıq razılaşdırılmış və məlum prinsiplər əsasında tam miqyas əldə
edəcək. Yalnız məlum prinsiplərə əsaslanaraq, sülh sazişini
Azərbaycanla razılaşdırıb imzalayandan sonra bölgədə sülh bərqərar
olacaq”, – N.Paşinyan söyləyib.
Ermənistanın baş nazirinin açıqlamaları zahirən məntiqi və
normaldır. Gerçəkdən də, bölgədə yeni logistika və nəqliyyat
marşrutlarında regionun bütün ölkələrinin iştirakı təmin
edilməlidir, sülh sazişinin imzalanması üçün bütün mümkün vasitələr
işə salınmalıdır, Cənubi Qafqazda sülh və stabillik bərqərar
olmalıdır və s.
Amma…
Azərbaycanın istehsal edəcəyi elektroenerjini – söhbət bərpa
olunan resurslardan, yəni külək və Günəş vasitəsilə alınacaq
elektroenerjidən gedir – Avropa İttifaqına nəql edəcək
transregional kabel marşrutu bir çox dövlətləri maraqlandırır.
Azərbaycandan Gürcüstana, oradan da Qara dənizin təki ilə Avropa
İttifaqına qədər uzanacaq marşruta Ermənistan da qatılmaq
arzusundadır. Rəsmi İrəvan ötən ilin sonlarında bununla bağlı
bəyanatlar vermişdi və kabel marşrutunun Azərbaycandan Ermənistana,
oradan da Gürcüstana keçməsini bölgədəki inteqrasiya proseslərini
sürətləndirə biləcəyini vurğulamışdı.
Yenə də zahirən cazibədar ifadələr və açıqlamalardır. Fəqət
Nikol Paşinyanın məqsədi Azərbaycanla işbirliyi, tərəfdaşlıq və ya
birgə layihələrdə əməkdaşlıq deyil, Ermənistanın yürütdüyü aqressiv
şovinizm, revanşizm və ölkəmizə qarşı ərazi iddialarına əsaslanan
siyasəti nəticəsində ermənilərin 30 ildən bəri faktiki blokadada
olmasıdır.
Ermənistanın hazırda dünyaya quru yolla iki çıxış marşrutu var:
bu istiqəmətlərdən biri Gürcüstan, digəri İran ərazisindəndir.
Azərbaycanla sülh sazişi imzalanmadan Türkiyə və ya Azərbaycanla
sərhədlərin açılmasından, kommunikasiyaların bərpasından, təbii ki,
söhbət belə gedə bilməz.
Ermənilər üçün mövcud marşrutların ikisi də dayanıqlı və stabil
deyil. Rusiyanın təsirindən qurtulmağa çalışan İrəvan Qərbə doğru
addımlar atdıqca, Moskva İrəvanın şimal marşrutunu daraldır.
Gürcüstan-Rusiya sərhədindəki Yuxarı Lars nəzarət-buraxılış
məntəqəsində sürəkli olaraq müxtəlif səbəblərdən məhdudlaşdırmalar
da məhz Moskvanın İrəvana xəbərdarlıq mesajları kimi anlaşıla
bilər.
İran istiqaməti də problemlidir. Kollektiv Qərb erməniləri
dəstəklədiyi üçün hazırda İrəvanın Tehranla mövcud əlaqələrinə və
tərəfdaşlığına göz yumsa da, bu əməkdaşlıq marşrutlaşma-logistika
sahəsində intensivləşərsə, Ermənistan çox sərt təzyiqlərlə
qarşılaşacaq.
Yekun sülh sazişi imzalanmadığı üçün Azərbaycan da ərazisindən
keçən və ya keçəcək marşrutların Ermənistandan tranzit ərazi
qismində yararlanmasına imkan verməyəcək.
Belə situasiyada, təbii ki, Ermənistan regional və transregional
layihələrə qoşulmaq, 30 illik blokadaya son qoymaq istəyir.
Nikol Paşinyanın “inklüzivlik”, “bölgənin bütün dövlətlərinin
iştirakının təminatının vacibliyi” ifadələri də bu istəklə
bağlıdır.
İnklüzivlik yaxşı nəsnədir, mütləq təmin olunmalıdır. Lakin
Azərbaycan ərazilərinin 20 fazini işğal edəndə, yüz minlərlə
soydaşımızı qaçqına və məcburi köçkünə çevirəndə, on minlərlə
azərbaycanlının ölümünün baiskarı olanda Ermənistan sülhün,
ədalətin, beynəlxalq hüququn bütün bölgə dövlətlərinə şamil
edilməsinin vacibliyini unutmuşdu.
Ermənistan rəhbərliyi indi də sözləri ilə əməlləri, açıqlamaları
və niyyətləri arasında uçurumu saxlayaraq, Azərbaycanla danışıqlar
prosesində süni maneələr yaratmağa davam edir.
Azərbaycanda keçiriləcək növbədənkənar prezident seçkilərindən
sonra sülh danışıqları prosesində yeni fəallaşma və ümumiyyətlə,
prosesin aktivləşməsi ilə bağlı Nikol Paşinyanın “ümid”ləri adi
demaqogiyadır. Prosesdə ötən ilin son aylarından bəri fəallaşmaya
mane olan tərəf məhz İrəvandır.
Son fakt isə AŞPA-da Azərbaycanın nümayəndə heyətinin
səlahiyyətlərinin məhdudlaşdırılmasını nəzərdə tutan mürtəce,
beynəlxalq hüququn selektiv tətbiqi olan absurd qətnamə ilə bağlı
səsvermədə də Ermənistan heyətindən 4 deputatın bu sənədin lehinə
səs verməsidir.
Azərbaycanın suverenliyinin, ərazi bütünlüyünün və sərhəd
toxunulmazlığının şübhə altına alındığı sənədə erməni deputatların
səs verməsi birmənalı olaraq Ermənistanın xarici siyasət
strategiyasında ölkəmizə qarşı ərazi iddialarının qaldığını
göstərir.
Ermənistanın “Dövlət Müstəqilliyi haqqında” bəyannaməsində
Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi erməni ərazisi və Ermənistana
birləşdirilməsi gərəkən məkan elan olunaraq 1989-cu ildə qəbul
edilmiş “Ermənistanla Qarabağın birləşməsi” qərarı xatırlanır,
sənədin 11-ci bəndində isə qondarma “erməni soyqırımı”nın
beynəlxalq miqyasda tanınmasının vacibliyi vurğulanır.
Bəyannamədə Qarabağla bağlı nüans Ermənistanın Konstitusiyasının
preambulasında da əks olunub.
Belədirsə, sülh sazişi imzalansa belə, Konstitusiyaya istinad
edəcək Ermənistan hakimiyyətinin Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları
ilə çıxış etməyəcəyinə kimsə təminat verə bilməz.
Nikol Paşinyan bölgədə sülh və stabillik, Ermənistanın regional
və transregional-beynəlxalq layihələrdə iştirakını istəyirsə, sülh
sazişini imzalamalı, Azərbaycanla şərti dövlət sərhədinin
demarkasiyasına və delimitasiyasına başlamalı, Zəngəzur dəhlizi
layihəsinin reallaşmasına mane olmamalı, ölkəsində isterik
revanşizmə son qoymalıdır.
Sadalanan şərtlərin alternativi Ermənistan üçün çox
fəlakətlidir…
