Bakı. Trend:
Polşa-Azərbaycan dostluq münasibətlərinin çoxillik tarixi
ikitərəfli münasibətlərin gələcək inkişafı üçün yaxşı əsasdır.
Bu barədə Trend-ə
özəl müsahibəsində Polşanın Azərbaycandakı səfiri Rafal Poborski
deyib.
“Son dörd ildə təmasların dinamikası inkişaf etməkdə davam edib.
COVID-19 pandemiyası ilə bağlı məhdudiyyətlər səbəbindən
2020-2021-ci illər arasında yavaşlama müşahidə olunub. Bununla
belə, 2022-ci ildən Polşa və Azərbaycan nəinki böhrandan əvvəl
mövcud olan təmasların səviyyəsini bərpa etməyə, həm də yeni
sahələrdə əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə nail olublar. İnsanlar
arasında əlaqələrin qurulmasına və iqtisadi əməkdaşlığın inkişafına
kömək edən mühüm addımlardan biri 2022-ci ilin mayında Varşava ilə
Bakı arasında birbaşa aviareysin açılması oldu. Polşanın milli
aviadaşıyıcısı “LOT Polish Airlines” şirkəti tərəfindən təmin
edilən bu aviareys Polşaya təhsil və işləmək üçün gələn
azərbaycanlılar arasında populyarlaşıb, eyni zamanda Azərbaycana
biznes və turizm məqsədi ilə gələn polyakların sayının artmasına
səbəb olub. Bu, təbii ki, dövlət qurumları arasında təmasları
asanlaşdırmağa kömək edir”, – deyə o bildirib.
Səfir Poborski hesab edir ki, 2024-cü ildə Polşa ilə Azərbaycan
arasında ikitərəfli əməkdaşlıq son bir neçə ildə olduğundan daha
intensiv olacaq. O, çoxdan planlaşdırılan Polşa-Azərbaycan
sammitinin yaxın aylarda baş tutacağına ümidvar olduğunu
bildirib.
Bundan əlavə, diplomat Azərbaycan və Polşanın artıq uğurlu
əməkdaşlığın qurulduğu bir sıra sahələrə diqqət çəkib. Nəqliyyat
sektoruna gəlincə, o qeyd edib ki, Polşa və Azərbaycan Avropa ilə
Asiyanı birləşdirən beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin kəsişməsində
yerləşir:
“Beləliklə, logistika və paylama mərkəzləri kimi ölkələrimizin
artan rolu təbiidir. Yaranmaqda olan və inkişaf etməkdə olan
nəqliyyat dəhlizləri çərçivəsində biz Şərq və Qərb arasında
beynəlxalq nəqliyyat və logistika qovşağı kimi mövqeyini
gücləndirməklə yanaşı, Azərbaycanla nəqliyyat və logistika
əməkdaşlığının inkişafını dəstəkləyirik. Ukraynada müharibənin
başlamasından sonra, Belarus və Rusiya vasitəsilə rabitəyə təsir
edən beynəlxalq sanksiyalar səbəbindən Orta Dəhliz digər
marşrutlara maraqlı alternativə çevrilib. Polşanın bu dəhlizin
inkişafında maraqlı olması 2022-ci ildə Bakı Beynəlxalq Dəniz
Ticarət Limanı ilə Polşanın Qdansk limanı arasında əməkdaşlığa dair
niyyət məktubunun imzalanması ilə təsdiqləndi. Artıq hər iki
limanın nümayəndələrindən ibarət ikitərəfli işçi qrupunun bir sıra
görüşləri keçirilib”.
O, Polşa ilə Azərbaycan arasında bərpa olunan enerji mənbələri
sahəsində əməkdaşlıq üçün əhəmiyyətli potensialın olduğunu
vurğulayıb. Xüsusilə bir neçə Polşa istehsalçısı Azərbaycanda
inkişaf edən yaşıl enerji bazarına daxil ola bilər.
“Nəhəng karbohidrogen ehtiyatlarına əlavə olaraq, Azərbaycan
yaşıl enerji mərkəzi olmaq potensialına malikdir. Biz Azərbaycan
hakimiyyətinin gələcəkdə rolu daha da artacaq bərpa olunan enerji
mənbələrinə daha çox diqqət yetirmək qərarını alqışlayırıq. Polşa
şirkətləri 100 ildən çox əvvəl polşalı mühəndislərin neft və qaz
sənayesinin inkişafına kömək etdiyi kimi, Azərbaycan
iqtisadiyyatının bu yeni və gəlirli sektorunun yaradılmasına öz
töhfəsini verə bilər. Biz bu sahədə əməkdaşlığımızı gücləndirmək
üçün istənilən təşəbbüsləri dəstəkləməyə hazırıq”, – deyə o
vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, Polşa öz enerji sistemini qalıq
yanacaqlardan uğurla diversifikasiya edir və onun enerji balansında
bərpa olunan enerji mənbələrinin payı durmadan artır:
“2023-cü ilin sonuna qədər Polşada bərpa olunan enerji
qurğularının gücü 28,8 QVt-dan çox rekord səviyyəyə çatdı. 2023-cü
ildə bərpa olunan enerji mənbələrinin payı Polşada ümumi elektrik
enerjisi istehsalının 26 faizini təşkil edib ki, bu da bir il
əvvəlki 19,3 faizdən çoxdur. Polşa sahibkarları tərəfindən təklif
olunan bu sahədə texniki ideyalar, innovasiyalar və həllər olmadan
bu artım mümkün olmazdı. Polşa enerji şirkətləri bu prosesdə əsas
rol oynayır, fotoelektrik enerji sahəsində layihələr hazırlayır və
dəniz külək enerjisi sahəsində genişmiqyaslı layihələrin həyata
keçirilməsinə təşəbbüs göstərirlər. Biz, həmçinin hidrogen
texnologiyasında böyük potensial görürük ki, bu da
elektrikləşdirmənin texniki və iqtisadi cəhətdən mümkün olmadığı
sənaye sahələrində həyata keçirilə bilər. Bu, hidrogen
texnologiyalarını uğurla inkişaf etdirən elmi-tədqiqat
institutlarımızın və şirkətlərimizin fəaliyyətində özünü
göstərir”.
Diplomat, həmçinin Polşa səfirliyinin təşəbbüsü ilə 2022-ci ildə
qoyulmuş və 2023-cü ildə başa çatdırılan V4-Azərbaycan Texniki
Körpüsü (V4ATB) proqramı çərçivəsində Azərbaycanla əməkdaşlığın
uğurla həyata keçirildiyini qeyd edib:
“Bir il yarım davam edən proqram Polşanın “Startap Hub” Fondunun
rəhbərlik etdiyi Vişeqrad Qrup konsorsiumu (V4) tərəfindən həyata
keçirilib. Onun məqsədi V4 ölkələri ilə Azərbaycanın startap
ekosistemləri arasında əməkdaşlığın və qarşılıqlı əlaqənin
gücləndirilməsi olub. Bu məqsədə nail olundu: 160-dan çox
azərbaycanlı startap proqramda iştirak etmək üçün müraciət edib.
Beynəlxalq münsiflər heyəti intensiv təlimlərdə, ustad dərslərində
və V4 ölkələrindən olan tərəfdaşlarla görüşlərdə iştirak edən 80
iştirakçını seçdi. Azərbaycanın on ən yaxşı layihəsi 2023-cü ilin
iyununda Bakıda keçirilən proqramın yarımfinalına çıxıb. Proqram
nəticəsində V4 ölkələrindən olan bir çox investorlar Azərbaycan
innovatorlarının potensialı ilə daha yaxından tanış olmaq imkanı
əldə ediblər, Azərbaycan startapları isə V4 ölkələrinin bazarları
və ekosistemləri haqqında biliklər əldə ediblər”.
Səfir bu əməkdaşlıq sayəsində yeni birgə innovativ texnoloji
həllərin və Polşa-Azərbaycan mənşəli məhsulların Avropa və dünya
bazarlarına çıxa biləcəyinə əminliyini ifadə edir:
“V4ATB proqramı və onun Bakıda yekunu ilə qurulan əlaqələr artıq
öz bəhrəsini verməyə başlayıb və gələcəkdə də davam edəcək.
Azərbaycanın innovasiya ekosistemi nümayəndələrinin Polşaya
səfərlərinin sayı artır və biz həmçinin Polşa tərəfdaşlarının
Azərbaycana gələcək səfərlərini gözləyirik. Azərbaycandan da maraq
olarsa, oxşar proqramlara başlamağa hazırıq. Davam edən innovasiya
və startap dəstək proqramları ilə Polşa Avropa bazarında biznes və
ideyalarını inkişaf etdirmək istəyən gənc yüksək texnologiyalı
şirkətlər üçün ideal yerdir. Polşa investorları, vençur kapitalı və
özəl kapital fondları bütün dünyada fəal şəkildə cəlbedici
investisiya imkanları və innovativ layihələr axtarırlar. Azərbaycan
startapları və innovativ sahibkarlar bu təklifdən və müvafiq
imkanlardan yararlana bilərlər. Avropa və dünya bazarlarında belə
əməkdaşlığın nəticəsi yeni innovativ texnoloji həllər və
Polşa-Azərbaycan istehsalı olan məhsullar olacaqdır”.
Rafal Poborski təhsil, elm və mədəniyyət kimi əməkdaşlıq
sahələrinin Polşa ilə Azərbaycan arasında ikitərəfli əlaqələrin
inkişafında əsas amillər olduğunu da vurğulayıb:
“Polşa Respublikasının Bakıdakı səfiri kimi fəaliyyət
göstərdiyim dörd ildən artıq müddətdə insanlararası təmaslara
həmişə böyük əhəmiyyət vermişəm və hesab etmişəm ki, bu əlaqələr
bir-birimizi daha yaxından tanımağa və anlamağa imkan verir.
Məsələn, demək olar ki, hər ay Polşa universitetlərindən və beyin
mərkəzlərindən nümayəndə heyətləri ikitərəfli elmi və tələbə
mübadiləsini təşviq etmək, eləcə də Polşada təhsil imkanlarını
təşviq etmək üçün Azərbaycana gəlirlər. Varşava Universitetinin
20-dən çox alim və şərqşünaslıq fakültəsinin aspirantlarından
ibarət nümayəndə heyəti hazırda Bakıdadır. Səfər zamanı onlar
Azərbaycanın tarixini və Cənubi Qafqazda cari hadisələri daha yaxşı
başa düşmək üçün azərbaycanlı ekspertlərlə görüşüblər”.
O, həmçinin Polşa və Azərbaycan rəssamları arasında uğurlu
əməkdaşlığı qeyd edib və bu əlaqələrin möhkəmlənməsində səfirliyin
rolundan danışıb:
“2023-cü ilin dekabr ayında səfirliyimiz və Azərbaycan Rəssamlıq
Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə Polşa tarixi, mədəniyyəti və s.
mövzularla bağlı tematik əsərlər yaradan 10 azərbaycanlı rəssam
üçün “Polşa Azərbaycan rəssamlarının gözü ilə” adlı ustad dərsləri
təşkil olunub. Polşa Respublikasının Bakıdakı Səfirliyi
Azərbaycanda Polşa haqqında biliklərin və Polşa-Azərbaycan
tarixi-mədəni əlaqələrinin təbliğinə yönəlmiş tədbirlər təşkil
edir. Bu sahədəki son layihələrimizdən biri 19-20-ci əsrlərin
qovşağında yaşamış polşalı mühəndislərin Azərbaycanın neft-qaz
sənayesinin inkişafına verdiyi töhfələrə aiddir. 2024-cü ilin
əvvəlində biz Azərbaycanda az tanınan, kəşfləri Azərbaycanın qaz və
neft sektorunun inkişafına mühüm töhfə verən polşalı ixtiraçı,
geoloq və xeyriyyəçi Vitold Zqleniçki (1850-1904) haqqında kitabın
nəşrinə sponsorluq etdik. Fevral ayında Səfirlik və Milli
Azərbaycan Tarixi Muzeyi bu kitabın Azərbaycan dilində təbliğatını
təşkil edib. 2024-cü ilin aprel ayında biz bu nəşrin ingiliscə
versiyasını Azərbaycandakı oxuculara təqdim etdik”, – deyə o
bildirib.
Azərbaycan ilə Polşa arasında əlaqələrin gələcək inkişaf
perspektivlərindən danışan səfir son aylarda bu proses üçün
əlverişli şərait yaradan bir çox hadisələrin baş verdiyini
vurğulayıb:
“Biz siyasi əlaqələrə yeni təkan vermişik. Biz Bakıda
keçiriləcək COP29 və Milli Şəhərlər Forumu kimi böyük beynəlxalq
tədbirlərdə iştirak etməyinə ümid edirik. Ölkəm Azərbaycanın
Ermənistanla münasibətlərin normallaşdırılması istiqamətində atdığı
addımları və 2024-cü ilin aprelində şərti Azərbaycan-Ermənistan
sərhədinin delimitasiyası prosesinə başlamasını alqışlayır. Cənubi
Qafqazda sabitlik və sülh, şübhəsiz ki, təkcə region sakinləri üçün
deyil, Polşa üçün də yeni imkanlar açacaqdır. Bu, məsələn,
Qarabağın və işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpası ilə
əlaqələndirilə bilər. Polşa mütəxəssisləri – memarlar, mühəndislər,
eləcə də tarixi abidələrin mühafizəsi və rekonstruksiyası üzrə
mütəxəssislər bu sahələrdə həyata keçirilən layihələrdə Azərbaycan
tərəfinə dəstək verə bilərdilər. Amma mənim təqdim etdiyim başqa
biznes imkanları, təhsil sahəsində əməkdaşlıq, insanlar arasında
təmaslar, mədəni əlaqələr və s. mövcuddur. Biz Polşa-Azərbaycan
əməkdaşlığının mövcud potensialından tam şəkildə istifadə etmək
üçün mümkün olan hər şeyi etməliyik. Mən hesab edirəm ki, biz doğru
yoldayıq”.
Polşanın milli bayramı – Konstitusiya Gününün qeyd edilməsi
şərəfinə səfir Poborski qeyd edib ki, bu gün 20-ci əsrin
əvvəllərində və son üç onillikdə Polşa-Azərbaycan fəal
əməkdaşlığının başlanğıcı olub:
“Bu gün biz bütün dünyada polyaklar üçün xüsusi bir günü – 3 may
1791-ci il Konstitusiyasının qəbulunun 233-cü ildönümünü qeyd
edirik. Bu Konstitusiya Avropada birinci, dünyada isə ABŞ-dan sonra
ikinci Konstitusiya idi. Bu, birlikdə İki Millətlər Birliyini
təşkil edən çoxmillətli və çoxkonfessiyalı Polşa Respublikasının və
Litva Böyük Hersoqluğunun dövlət sistemini və hakimiyyət orqanları
və vətəndaşları arasında münasibətləri tənzimləyən müasir əsas
qanun idi. O qədər müasir idi ki, Polşanın avtoritar qonşuları onun
öz təbəələri üzərində təsirindən qorxaraq növbəti 123 il ərzində
ölkəni işğal etdilər, parçaladılar və işğal etdilər. Lakin 3 may
1791-ci il Konstitusiyası 19-cu əsrdə Avropada öz azadlıqları
uğrunda mübarizə aparan polyaklar, litvalılar, belaruslar,
ukraynalılar və bir çox başqa repressiyaya məruz qalan xalqlar
üçün, həm də Çar Rusiyası İmperiyasında müstəqillik üçün çalışan
xalqlar, o cümlədən azərbaycanlılar üçün, yol göstərən ulduz oldu.
Təsadüfi deyil ki, 1918-ci ildə siyasi müstəqillik əldə etdikdən
dərhal sonra həm Polşa, həm də Azərbaycan etnik, dini, siyasi və
cinsi vəziyyətindən asılı olmayaraq bütün vətəndaşları üçün
fundamental azadlıqlara və bərabər demokratik hüquqlara əsaslanan
Konstitusiyalar qəbul etdilər. Bu hadisə 1990-cı ildə, polyaklar və
azərbaycanlılar kommunist irsindən qurtularkən təkrarlandı. Bu,
20-ci əsrin əvvəllərində və son üç onillikdə yaxşı və fəal
Polşa-Azərbaycan əməkdaşlığının əsasını qoydu. 1791-ci il 3 may
Konstitusiyasının irsi Polşa-Azərbaycan münasibətləri üçün bu gün
də aktualdır”.
